Alles over aangeleerde hulpeloosheid en hoe de olifant eindelijk kon ontsnappen....

Ok, we beginnen vandaag heel even met een kort filmpje: 

Gezien? Prima, dan kunnen we nu eindelijk beginnen.

Een paar weken geleden ben ik weer gaan studeren. Twee studies tegelijk nog wel. En hoewel het wennen is om mijn tijd optimaal te verdelen, geniet ik van elke minuut. Waar ik zo'n twee jaar geleden dagelijks tijd tekort kwam, houd ik nu tijd over om te schrijven en te leren. Waar ik vroeger gaar kookte in mijn eigen stress en ellende, ben ik nu alleen nog maar gewoon gelukkig.

Ik was vastgebonden, net als de olifant in het filmpje. Alleen was ik dat geheel zelf schuld. De olifant die als kleine baby olifant door een vreselijke tiran wordt vastgebonden en daardoor als grote olifant zijn eigen kracht en mogelijkheden niet meer ziet, is zo geworden door toedoen van die vreselijke tiran. Ik had mezelf vastgebonden en in een denkbeeldige gevangenis gezet. Hoe erg is dat dan?

Aangeleerde hulpeloosheid had me kreupel gemaakt. Ik dacht echt dat ik gedoemd was om mijn dromen, dromen te laten blijven. Ik dacht echt dat ik mijn lichamelijke problemen niet zelf kon oplossen. "Het is me overkomen en nu moet ik maar gered worden".

Aangeleerde hulpeloosheid ontstaat doordat iemand gaat denken dat hij geen invloed heeft op zijn of haar problemen. Niets kan je helpen. Het principe van de aangeleerde hulpeloosheid werd in 1967 door de Amerikaanse psycholoog Martin Seligman door middel van een vreselijk experiment geïllustreerd.....de wetenschap is soms heel erg boosaardig, lijkt het wel...

Seligman gebruikte voor dit experiment een aantal honden. De arme drommels kregen allemaal elektroshocks. Het eerste dier had daarbij de mogelijkheid om de duur van de schok te verkorten, door op een knop te duwen. Het tweede dier had die mogelijkheid niet. Voor het eerste dier was duidelijk dat hij invloed had op zijn beproeving. Het tweede dier onderging de schokken iedere keer weer en kon er niet aan ontkomen en wist ook geen manier te vinden om de schokken te verkorten. Het arme schepsel kreeg daardoor het idee dat het totaal geen invloed had op de dingen die in het leven gebeuren. Bij meer uitdagende situaties, waarbij wel ontsnappingsmogelijkheden zijn, stelde het dier zichzelf hulpeloos op en ging niet op zoek naar een manier om te ontsnappen. Het tweede dier had last van aangeleerde hulpeloosheid. Dit kan helaas een mechanisme worden en kan dus uiteindelijk leiden tot psychische stoornissen, zoals bijvoorbeeld depressie.

Net als de olifant, blijft hond nummer twee afwachten. Het arme beest kan zichzelf niet meer bevrijden. Het zou niet weten hoe.

Op dit moment zit ik met mijn neus in de boeken. Ik leer hoe ik moet praten met mensen. In het hoofdstuk dat ik nu doorneem, gaat het over communicatie met kinderen. Er staat omschreven hoe voorzichtig ik moet omgaan met onze kleine mede-mensjes. Ze zijn ontzettend gevoelig voor aangeleerde hulpeloosheid. Als een kind een probleem heeft en daarover praat, moet je heel erg uitkijken....oppassen dat je het kind niet beloont, niet te veel prijst. Want als een kind in de gaten krijgt dat het hebben van problemen beloont wordt, dan is het einde zoek.

Het hebben van problemen is niet normaal. Het is echter ook niet normaal om alles altijd voor de volle 100 % onder controle te hebben. Je hebt namelijk nooit controle op de dingen die om je heen gebeuren. Het enige waar je controle op hebt, is jouw reactie op de dingen om om je heen gebeuren. Laat de problemen en de controle los en alle negativiteit smelt als sneeuw voor de zon. Het touw om het been van de olifant is niets. Als de olifant inziet hoe sterk hij is, kan hij zichzelf simpelweg lostrekken en de tiran doden. Er bestaan geen problemen, alleen situaties. Sommige situaties zijn niet leuk. Of zelfs ronduit vreselijk. Maar de realiteit is dat we die vreselijke momenten allemaal mee zullen maken. We krijgen allemaal te maken met pech, ziekte, verlies, de dood. Allemaal...stuk voor stuk. We kunnen dat niet vermijden. We kunnen wel zelf kiezen hoe we daarmee omgaan.

Gelukkig bestaan er ook prachtige situaties. Gouden geluksmomenten waarin we voor de volle 100 % geluk ervaren. Momenten die ons vullen met liefde en trots. En gelukkig kunnen we die situaties zelf creëren. En gelukkig hoef je daar niet bijzonder slim, rijk, stoer of handig voor te zijn. Je kan gewoon lekker jezelf blijven en bewust op zoek gaan naar momenten die jou gelukkig maken. Vind je dat moeilijk? Wat dacht je van een mooie zonsondergang? Een wandeling door het bos? Een kus van een geliefde? Een knuffel van je kind? Een aai over de bol van je hond of je kat? Als je die momenten nu eens vol liefde opzuigt, naar binnen haalt en vasthoudt? Zie die zon, hoor de wind door de bomen, voel die lippen op de jouwe, hoor het zuchtje van geluk van je zoon of dochter, zie de trouwe blik van jouw lieve hond of kat. Hoe rijk ben je nu?

Het losrukken van een touw is een hele opgave voor de arme olifant. Gelukkig zijn er volop instanties die die grote goedzakken helpen. Een voorbeeld is World Animal Protection. Klik op de link voor informatie over de erbarmelijke omstandigheden waarin veel olifanten leven en lees wat jij hiertegen kan doen.

Met de olifant mogen we best bakken met medelijden hebben. Waar we voor moeten uitkijken is dat we medelijden hebben met elkaar of  met onszelf. Medelijden zorgt er namelijk voor dat iemand heel gemakkelijk kan afglijden in de slachtofferrol. Als je die persoon alleen maar zielig vindt, zal diegene niet verder komen. Je trekt als het ware het touw om het been van diegene alleen maar strakker aan. Door het verdriet of de pijn te benoemen kun je de situatie concreet maken en eraan werken. Het is daarbij juist heel belangrijk om te melden dat diegene juist dapper is en sterk en niet zielig. Zieligheid mag nooit een onderdeel worden van een identiteit. Het is geen karaktereigenschap. Dus verban zielig gewoon uit je leven en help de ander (of jezelf!) verder door zijn of haar krachten (of je eigen!) te benoemen. "Je bent goed, sterk en slim! Je komt hier wel uit! Je redt 't. Je kan 't!".

En dierproeven? Die moeten gewoon worden afgeschaft. Het is prachtig dat Martin Seligman ons meer heeft geleerd over de aangeleerde hulpeloosheid. Maar om daar nou weerloze honden voor te misbruiken...dat gaat mij dan toch echt een grote stap te ver. Wil je meer weten over dit thema? Kijk dan gauw op Proefdiervrij.nl.

Dieren zijn vaak weerloos. Kunnen zich niet weren tegen de vreselijke grillen van de mens. Het enige dat we kunnen doen, is er aandacht aan geven. Maak elkaar attent op het bestaande dierenleed en doneer hier en daar om de vele initiatieven te ondersteunen. Wees een goed mens en spreek anderen aan op hun gedrag.

Jij bent echter niet weerloos. Jij hebt een mond om te praten en een lijf om zelfverzekerdheid uit te stralen. Jij bent niet hulpeloos, want je kan om hulp vragen. Er zijn geen problemen, alleen situaties die je soms uitdagen. Het gaat erom hoe jij hiermee omgaat; hoe jij reageert op die situaties. Dus....blijf je vastzitten? Of ruk je jezelf los? De keuze is aan jou.

Veel liefs,


Joyce